Halka arz nedir? Halka arz nasıl alınır?

Halka arz, çoğu kişinin aşina olduğu finans terimlerinden biri. Özellikle hisse senetlerini yakından takip eden yatırımcılar için önemli bir süreç. Halka arz; bir şirketin hisse senetlerini ilk defa halka açtığı ve sermaye piyasasında işlem görmesi olarak adlandırılır. Bu süreç öncesinde şirket detaylı olarak incelenir ve daha sonrasında kurumsal ya da bireysel yatırımcılara açılır. Halka arz tanımlaması, sürecin işleyişi ve hisse dağıtım şekilleri ile ilgili detayları yazımızda keşfedebilirsin.

Halka arz nedir?

Halka arz, özel bir şirketin hisselerinin (paylarının) ilk kez halka açılması anlamına gelir. Halka arz, şirket paylarının satış işlemi için genel çağrı ve ardından gerçekleştirilen satış olarak tanımlanır. Halka arz, gerek yeni kurulan gerek uzun yıllardır faaliyet gösteren şirketler tarafından yapılabilir. Hisselerini halka arz eden şirketlerin sermaye paylarının bir kısmı ise borsada işlem görmeye başlar.

Bir şirket neden halka arz olur?

Şirketler; sermaye toplama, büyüme, borçlarını ödeme gibi amaçlarla halka arz olabilir. Genellikle şirketler için halka arz, borç/sermaye oranında olumlu etkiler yaratır. Bu sayede şirketler kendi sermaye durumlarını güçlendirebilir. Şirketler halka açıldığında, nakit karşılığında hisselerini halka sattığı için sermayeleri artabilir. Artan bu sermaye, araştırma ve geliştirmeyi (Ar-Ge) artırmak gibi amaçlarla da kullanılabilir.

Halka arz nasıl işler?

Biraz da halka arz sürecinin nasıl çalıştığına bakmakta yarar var. Halka arz nasıl yapılır adım adım aşağıdaki maddelerde görebilirsin:

·   Halka arzdan önce bir şirket özel mülkiyette yer alır.

·   Özel mülkiyet kapsamındaki bu şirket; sermaye artırmak, borçlarını ödemek, genişlemek gibi amaçlarla halka açılmaya karar verir.

·   Bu aşamada şirketin gerekli hazırlıkları yapması gerekir. Örneğin, şirketin finansal durumunun değerlendirilmesi, hisse senetlerinin fiyatlandırılması bu hazırlıklardan bazıları.

·   Daha sonra halka arz olacak şirketin bu işler için aracı kurumunu seçmesi gerekir.

·   Ardından gerekli belgelerini hazırlayan şirket Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) ve Borsa İstanbul Grubu’na başvurup onay alması gerekir.

·   Şirket, SPK onayından sonra ise halka arz olduğunun duyurusunu gerçekleştirir. Bu duyuruda hisse senetlerinin fiyatı, halka arzın gerçekleştirileceği tarihler gibi önemli bilgiler paylaşılır.

·   Aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilen hisse senedi fiyatlandırılmasından sonra talep toplama aşaması gelir. Yani şirketin belirlediği tarihler arasında yatırımcılar hisse senetleri alabilir.

·   Halka arz tamamlandıktan sonra ise hisse senetleri ilgili yatırımcılara dağıtılır ve yatırımcılar hisse senetlerini satın aldıkları fiyattan satma ya da tutma seçeneğine sahip olur.

Halka arz nasıl alınır?

Aracı kurumların platformları üzerinden halka arzlara katılabilirsin. Bu platformlar genellikle mobil uygulamalar ya da internet üzerinden erişilebilen web siteleri olur. Akla en çok bankaların mobil uygulamaları gelse de halka arzlara katılabileceğin farklı platformlar da var. Bununla beraber kullandığın platformun resmi, güvenilir, onaylı bir yer olması gerekir. Bu platformlardan birine dâhil olup bir hisse senedi hesabı açtıktan sonra katılım sağlayabilirsin.

Yatırımcılar ise bireysel kişilerden olabildiği gibi tüzel kişiler de hisse alımı yapabilir. Tüzel kişiler, yani kurumsal yatırımcılar genelde yüksek alımlar ve daha derin hisse analizleri yapabilir.

Halka arzlarda hisse dağıtım şekilleri neler?

Bir şirket halka arz olduğunda hisse dağıtımı da iki şekilde olabilir: Eşit veya oransal dağıtım. Basitçe; eşit dağıtım her yatırımcının eşit miktarda hisse alması anlamına gelir. Oransal dağıtımda ise yatırımcı, verdiği satın alma emri tutarının büyüklüğüne göre hisse alabilir.

Halka arz nereden takip edilir?

Halka arz edilen bir şirketten satın alınan hisseler de aracı kurumların platformlarından takip edilebilir. Bunlar da yine bankalar ya da çeşitli finans kurumlarının uygulamaları, internet siteleri olabilir.

Halka arz edilen hisse ne zaman işlem görür?

Borsa İstanbul’da konu hakkında şu yanıt aktarılır: “Borsa Yönetim Kurulu’nun kararından sonra halka arz sonuçları ve Borsaca gerekli görülen diğer bilgiler Borsa Günlük Bülteni’nde ve/veya Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda ilan edilir ve ilanı izleyen iş gününden itibaren şirket payları ilgili pazarda işlem görmeye başlar.”

Halka arz kaç gün sonra hesaba geçer?

Halka arz sonuçları açıklandıktan sonra hisselerin hesaba yansıması 1 ya da 2 iş günü sürebilir. Kurumdan kuruma da değişiklik gösterebilir. Verilen hisse alış emirleri, genellikle işlemin Borsa'da gerçekleşmesinden sonraki 2. İş günü (takas günü) yatırım hesabına geçer.

Diğer yatırım araçları için “Paranı değerlendirebileceğin yatırım araçları” başlıklı yazımıza da göz atabilirsin.

 Not: Sayfa içeriği yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır. Yatırım tavsiyesi değildir.