Bütçe nasıl hazırlanır? Bütçe planı oluşturma rehberi

Bireyler, seyahat, eğitim ve iyi bir gelecek için birikim yapmaya çalışırlar. Tasarruf için bütçe planının hazırlanması gerekir. Bütçe planı oluşturmak, harcamaları kontrol etmenin, finansal durumu korumanın ve mali hedeflere ulaşmanın en önemli adımları arasında yer alır. Bütçe oluştururken, gelirler ve giderler doğru bir şekilde hesaplanmalı. Örneğin, 50-30-20 kuralı ve zarf sistemi gibi farklı bütçe yöntemleri kullanılabilir. Plandan sonra, uygulama aşamasında düzenli kontroller yapılmalı. Teknolojinin gelişmesiyle, dijital uygulamalar sayesinde bütçe planları daha hızlı kontrol edilebilir hale geldi. Ayrıca, bütçe uygulamaları mali durumunun özetini sunar. Bu yazıda, bütçenin nasıl oluşturulacağı, bütçe uygulamaları ve yöntemleri hakkında detayları bulabilirsin.

Bütçe nasıl yapılır?

Bütçe planı hazırlanırken, gelirlerin belirlenmesi, giderlerin hesaplanması ve bu dengenin etkin bir şekilde yönetilmesi adımlarına dikkat edilmesi gerekir. İşte başarılı bir bütçe oluşturmanın adımları:

Gelirleri belirle

Bütçe planının ilk adımında tüm gelirlerin belirlenmesi gerekir. Aylık sabit bir maaşın bulunuyorsa net gelir kolay bir şekilde ortaya çıkar. Ancak, maaşlı bir işte çalışmıyorsan ve serbest meslek sahibiysen veya kira gibi ek gelirin bulunuyorsa bu tutarların belirlenmesi lazım. Gelirleri net bir şekilde belirlemek, harcamalar için önem arz eder. Gelirden fazla harcama yapılması bütçe planın çalışmasına engel olur. 

Giderleri hesapla

Gelirler belirlendikten sonra bütçe planın ikinci adımında giderlerin hesaplanması gerekir. Böylece belirlenen süre içinde ortalama harcama miktarı görülür ve gelirlere göre harcama potansiyeli ortaya çıkar. Giderler, sabit ve değişken giderler olmak üzere ikiye ayrılır. 

Sabit giderler: Sabit giderler, kira, sigorta ve faturalar gibi her ay düzenli olarak ödenmesi gereken ve genellikle benzer tutarlarda olan harcamalar. Örneğin, kira ödemesi her ay aynı tutarda olduğu için kolayca hesaplanabilir. Faturalar da her ay zorunlu olarak ödenmesi gereken giderler arasında bulunur ve genellikle ortalama benzer tutarda geldiği için hesaplama işlemi basit şekilde yapılabilir. Ayrıca, faturalar her ayın belirli günlerinde oluşturduğu için bütçe planının fatura kesim tarihlerinde yapılması giderlerin daha net bir şekilde belirlenmesine yardımcı olur.

Değişken Giderler: Gıda, eğlence, ulaşım ve hobi alanları için yapılan harcamalar, her ay ya da hafta değişim gösterebilir. Bundan dolayı bu alandaki harcamalar, değişken giderler arasında bulunur. 

Sabit ve değişken giderler arasında yönetimi sağla

Bütçe planında giderler belirlendikten sonra birikim yapmak için değişken giderler üzerinde tasarruf yapma potansiyelinin daha yüksek olduğu görülür. Değişken giderlerini gözden geçirerek, bütçeni daha verimli hale getirebilirsin. Değişken giderler üzerinde tasarruf yapmanın yanında, sabit giderler de incelenerek daha uygun alternatifleri seçilebilir.

Hesaplamayı sonuçlandır

Bütçe planlaması sonucunda bir hesaplama yapılır ve giderinden daha fazla bir gelirin olması halinde, artan tutar seçilen bir yatırım aracında değerlendirebilir. Tasarruf yapılması, gelecekteki finansal hedeflerine ulaşmana yardımcı olur. Ancak, aksi bir senaryoda gelirinden daha fazla giderin bulunuyorsa, bütçe planında sorunlar olduğunu gösterir. Bu durumda, değişken giderleri gözden geçirerek, gereksiz harcamalar azaltabilir ve bütçe dengesi sağlanabilir. Tasarruf tutarı, gelirlerden giderlerin çıkarılması ile bulunur. İşte basit bir şekilde tasarruf tutarını hesaplama formülü:

Tasarruf tutarı: A

Gelirler: T

Sabit giderler: Z

Değişken giderler: Y

A: T-(Z+Y)

İpucu: Yatırım araçlar hakkında detaylı bilgi için “Paranı değerlendirebileceğin yatırım araçları” başlıklı yazımıza göz at.

Farklı bütçe yöntemleri

Zarf yöntemi

Eski bütçe yöntemleri arasında bulunan zarf yöntemi için her harcama kategorisi için bir bütçe belirlenir ve bu sınıra göre harcamalar gerçekleştirilir.  Bu yöntem, harcamalarının kolayca izlenmesini sağlar.

50/30/20 kuralı

50/30/20 kuralı, Amerikalı akademisyen Elizabeth Warren tarafından geliştirildi. Bu yönteme göre, gelirinin %50’sini temel ihtiyaçlara, %30’unu isteğe bağlı harcamalara ve %20’sini tasarrufa ayrılır. Bunun için öncelikli olarak, gelirini belirlemen ve kira, faturalar gibi sabit ödemeler için bütçenin %50'lik kısmı ayrılmalı. Ardından hobi ve tatil gibi isteğe bağlı harcamalarının listesi oluşturulması ve bütçenin %30'lik kısmı bu kısım için ayırmalısın. %20'lık kısmını geleceğe yatırım yapmak için ayrılması gerekir. Bu kurala, uyum sağlanması halinde gereksiz harcamaların önüne geçilebilir ve geleceği yönelik  yatırımlar yapılabilir.

Bütçe planı nasıl takip edilir?

Bütçe planı hazırlandıktan sonra uygulama aşamasında belirli aralıklarla kontrol edilmesi, finansal sağlığın korunması açısından kritik öneme sahip. Haftalık veya aylık değerlendirmeler, bütçenin ne kadar etkili olduğunu gösterebilir. Bu değerlendirmeler sırasında, bütçede öngörülen harcamalar ile gerçek harcamalar arasındaki farkı analiz edilir. Böylece, planda bir sapma olduysa o tespit edilebilir. Özetle, değerlendirme ile belirlenen finansal hedeflerin ne kadarına ulaşıldığı ortaya çıkar ve sorunlar için somut çözüm önerileri geliştirilebilir. Gerekirse bütçe revizyonları gerçekleştirilir.

Bütçe uygulamaları ve araçlarının faydaları neler?

Bütçe planında gelir ve giderlerin daha kolay takip edilebilmesi için banka hesabı açmak faydalı olabilir. Bu sayede, bankaların mobil uygulamaları ve internet bankacılığı aracılığıyla hesap hareketlerini hızlı ve kolay bir şekilde kontrol ederek gelir-gider dengeni gözlemleyebilirsin. Ayrıca, harcamalarını takip etmek için çeşitli uygulamalar da kullanılabilir. Örneğin, Mint uygulaması otomatik olarak gelir ve giderlerini takip etmeni sağlar. Mint’e benzer diğer mobil uygulamalar, finansal durumunu daha iyi anlamana ve yönetmene yardımcı olur. Bu araçlar, bütçeni daha etkili bir şekilde düzenlemeni sağlar.

Bu sayfadaki bilgiler yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Yatırım tavsiyesi olarak değerlendirilmemelidir.