Akdi faiz ve gecikme faizi nedir, nasıl hesaplanır?
Kredi ve kredi kartları gibi finansal alanlarda son ödeme tarihi oldukça önemli bir ayrıntı. Gerek akdi faiz gerek gecikme faizi de daha çok bu alanlardaki borçlarla ilişkili terimler. Akdi faiz, kredi kartlarının asgari tutar dışında kalan bölümü ile ilgiliyken gecikme faizi genel olarak ödemesi zamanında yapılmayan borçlara yönelik bir uygulama. Akdi faiz ve gecikme faizi ile ilgili tüm sorularının yanıtlarını içeriğimizde ayrıntılı olarak sırasıyla bulabilirsin.
Akdi faiz nedir?
Kredi kartları için asgari tutarın dışında kalan toplam borca uygulanan faiz türüne “akdi faiz” denir. Bir başka deyişle; kredi kartının dönem borcunun tamamının değil, yalnızca asgari tutarının ödendiği durumlarda geri kalan kısım için akdi faiz devreye girer. Günlük işleyen akdi faiz, her bankanın sürdürdüğü bir uygulama. Kredi kartlarının alışveriş ya da nakit avans gibi işlemler için kullanıldığı tutarlar üzerinden banka akdi faiz uygulayabilir.
Akdi faiz günlük mü aylık mı?
Akdi faiz günlük olarak işler. Kredi kartlarının ya da nakit çekimlerin asgari ödemesi dışında kalan tutarına günlük olarak akdi faiz uygulanır. Yani her gün akdi faiz oranı asgari ödeme dışındaki kredi kartı borcuna işler.
Akdi faiz ne zaman başlar?
Akdi faiz, direkt ekstrenin kesildiği tarihte devreye girmez. Kredi kartı borcunun son ödeme tarihine kadar asgari tutarı ödediysen, akdi faiz başlar. Son ödeme tarihinden sonra ise geriye kalan dönem borcuna akdi faiz uygulanır.
Akdi faiz nasıl belirlenir?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan oranlara göre akdi faiz belirlenir. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 26’ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranları 31.10.2020 tarihli ve 31290 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ (Sayı:2020/16)” çerçevesinde TCMB tarafından belirlenir.
Bankalar da TCMB’nin belirlediği en yüksek faiz oranlarını aşmamak şartıyla kredi kartlarına uygulayacakları faiz oranlarını serbestçe belirleyebilir. Bunun yanı sıra bankalar, kart borçlarına yönelik faizleri uygulamaya başlamadan önce TCMB’ye bilgi vermek zorunda.
TCMB’nin aktardığı bilgilere göre; Türk lirası cinsinden kredi kartı işlemlerinde (nakit çekim veya kullanım işlemleri hariç) uygulanacak aylık en yüksek akdi faiz oranı, aylık referans orana 114 baz puan eklenerek belirlenir. Kredi kartları ile yapılan nakit çekim veya kullanım işlemlerinde uygulanacak aylık en yüksek akdi faiz oranı ise referans orana 189 baz puan eklenerek belirlenir. Bu referans puanlar ise dönem dönem değişebilir.
Akdi faiz oranları ne kadar?
TCMB’nin belirleyip paylaştığı azami faiz oranları belirli dönemlerde değişkenlik gösterebilir. Bunlar kredi kartlarının yanı sıra nakit çekimler için de geçerli. Örneğin, 1 Nisan 2024 tarihinde kredi kartları işlemleri için azami akdi faiz oranı %3,66 olarak belirlenmişti. Haziran 2024 itibarıyla Türk lirası için belirlenen azami akdi faiz oranları ise;
· Kredi kartı işlemlerinde %4,25
· Nakit çekim ya da kullanım işlemlerinde %5,00 (Kredili mevduat hesapları için de geçerli)
Yukarıda değindiğimiz gibi; bankalar bu oranları aşmamak kaydıyla kendi akdi faiz oranlarını kendileri belirleyebilir.
Akdi faiz nasıl hesaplanır?
Akdi faiz hesaplama işlemi ise güncel faiz oranları üzerinden yapılır. TCMB tarafından paylaşılan en yüksek akdi faiz oranlarına göre bankalar kendi akdi faiz oranlarını belirleyebildiği için oranlar bankaya göre de değişebilir. Dolayısıyla bir hesaplama yapmak için bankaların güncel faiz oranlarını dikkate almak önemli.
Hesap kesim tarihiyle son ödeme tarihinin arasında 10 gün, son ödeme tarihi ile bir sonraki hesap kesim tarihinin arasında 20 gün olduğu ve asgari ödeme oranının %20 olduğu bir senaryoya göre örnek bir hesaplamayı şu şekilde yapabiliriz:
· Kredi kartından 1000 TL tutarında harcama yapıldı ve son ödeme tarihine kadar 200 TL asgari tutar ödendi.
· Böyle bir senaryoda ödenmeyen 800 TL’lik kısma %4,25 oranında akdi faiz (alışveriş faizi) uygulanabilir.
· 800 TL’nin %4,25’i olan 34 TL ise uygulanan akdi faiz miktarını gösterir.
Not: Bankaların örnek hesaplama modellerinde “akdi faiz” ifadesini “alışveriş faizi” olarak da görebilirsin.
Gecikme faizi nedir?
Gecikme faizi ise zamanında ödenmeyen mevcut borcun asgari ödeme tutarına kadar olan kısmı için belli bir yüzdeyle uygulanır. Kredi ya da kredi kartları borçlarına gecikme faizi işleyebilir. (İçeriğin devamında kredi kartları ile ilgili bölüm yer alır.)
Gecikme faizi ne zaman uygulanır?
Kredi kartı borcunun son ödeme günü geçtiğinde borç için gecikme faizi uygulanır. Borç, son ödeme tarihine kadar tahsil edilmediyse faiz işlemeye başlar. Faiz eklenmiş olan tutar ise bir sonraki ekstreye eklenir. Borcuna eklenen faiz sadece borcunuzun ana parasına eklenir.
Gecikme faizi nasıl belirlenir?
Tıpkı akdi faiz gibi gecikme faizi de 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 26’ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca TCMB tarafından belirlenir. Bankalar da TCMB tarafından paylaşılan azami gecikme faiz oranlarını aşmamak şartıyla kendi faiz oranlarını serbestçe belirleyebilir.
Türk lirası cinsinden kredi kartı işlemlerinde aylık azami gecikme faiz oranları; Türk lirası cinsinden kredi kartı işlemlerindeki aylık azami akdi faiz oranlarına 30 baz puan eklenerek belirlenir. Ayrıca tıpkı akdi faiz gibi gecikme faizi de dönem dönem değişebilir.
Gecikme faizi oranları ne kadar?
Türk lirası cinsinden en yüksek gecikme faiz oranları şu şekilde:
· Kredi kartı işlemlerinde azami gecikme faiz oranı %4,55
· Nakit çekim ya da kullanımlarda azami gecikme faiz oranı %5,30 (Kredili mevduat hesapları için de geçerli.)
Gecikme faizi de yıl içerisinde ve belli dönemlere göre değişebilir. Resmi güncel değerleri incelemende yarar var.
Gecikme faizi nasıl hesaplanır?
Gecikme faizi hesaplama işlemi gecikme faiz oranı üzerinden yapılır. Bankalar, Merkez Bankası’nın belirlediği güncel azami faiz oranlarını aşmamak kaydıyla kendi oranlarını serbestçe belirleyebilir. Bu nedenle gecikme faizi hesaplanırken ilgili bankanın güncel gecikme faiz oranını dikkate almak gerekir. Asgari ödeme tutarının altında bir ödeme yapılmışsa, borcun ödenmeyen kısmına %4,55 gecikme faizi uygulanır.
Akdi faiz ile gecikme faizi arasındaki farklar
· Akdi faiz asgari tutarın dışında kalan borç için, gecikme faizi ise asgari ödeme tutarına kadar olan bölüm için geçerli.
· Asgari tutar ve üzerinde ödeme yapıldıysa geri kalan borç için akdi faiz, asgari tutarın altında ödeme yapılırsa gecikme faizi uygulanır.
· Katılım bankalarınca kredi kartı işlemlerinde aylık akdi kar payı oranları aylık azami akdi faiz oranlarını, aylık gecikme cezası oranları ise aylık azami gecikme faiz oranlarını geçemiyor.
· Aylık azami gecikme faiz oranları, aylık azami akdi faiz oranlarına belli bir baz puan eklenerek belirlenir. Haziran 2024 itibarıyla bu baz puan 30 olmakla birlikte döneme göre değişebilir.
“Kredi kartı borcu ödeme yöntemleri nelerdir?” başlıklı yazımıza da göz atabilirsin.
